Wikken en wegen totdat het laaghangende fruit op de grond is gevallen en verrot?

Met deze zin in mijn hoofd fietste ik afgelopen dinsdag (29 november) na de raadsvergadering terug naar huis. Onze motie “Het klimaat ligt op je bord - vegetarisch is het nieuwe normaal” werd met 24 tegen en 1 voor weggestemd.

Ik kan mij voorstellen dat die zin enige uitleg nodig heeft.

Ons huishoudelijk afval wordt door een afvalverwerkingsbedrijf opgehaald. Wij scheiden ons afval ondertussen al jaren en hebben een mooie afvalverwerkingsketen, toch? Er wordt goed gerecycled, hergebruikt, of anders wel verbrand in state of the art vuilverbranders, waarvan wij de restwarmte gebruiken voor verwarming en groene energie. Als je alle reclames zou geloven, als je het aanbod in de supermarkt en winkels langzaam maar gestaag ziet veranderen, lijkt het wel goed te gaan, toch? Wij zijn met z’n allen toch echt wel van goede wil en letten op?

Luister dan eens naar deze uitzending op NPO Radio 1. Er wordt in ons afval iets opvallends gemeten: de compost die door veel gemeenten één keer per jaar gratis aan inwoners wordt uitgedeeld, bevat PFAS! Deze poly- en perfluoralkylstoffen zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. Ze komen van nature niet in het milieu voor (aldus www.rivm.nl/pfas), maar kunnen wel schadelijke effecten hebben op de gezondheid van mensen.

Vergiftigde grond

Gelukkig is de hoeveelheid gevonden PFAS wel onder de norm, klinken de geruststellende woorden bij bevraging. Er zijn echter middelen die niet meer verdwijnen, als je ze een keer in je bodem hebt gedaan. En zo heb je na een paar jaar - als je jaarlijks gebruikmaakt van de gemeentelijke compost - vergiftigde grond. Zo vergiftigd, dat als je er nog groente van zou eten, je resistent wordt en antibiotica tegen bepaalde schimmelinfecties niet meer werkt (en elk jaar sterven er trouwens meer mensen aan schimmelinfecties).

Radio 1 bevraagt in het item ook nog onze minister van gezondheid. Hij maakt duidelijk dat dit een groter probleem is. Als deze stoffen immers in onze compost te vinden zijn, komt dat ook ergens vandaan. En dan moet je de hele keten bekijken.

Als je dan begint bij de groenbak voor de voordeur van elk huishouden, blijkt dat afval nog niet altijd goed wordt gescheiden. Er belandt nog van alles in de groencontainer. En zelfs bij diegene die goed scheidt, zitten er giftige stoffen in, zoals de bestrijdingsmiddelen op ons voedsel, en op de schillen van groente en fruit. Of plastic, omdat ook microplastics in ons eten zitten, bijvoorbeeld in vis. En of het nou uit onwil is of uit onwetendheid, zolang je dat wat je in de groenbak gooit niet 'schoon' is, blijven wij met sommige soorten compost blijkbaar onze grond vervuilen.

Groene beleggingen

Een ander bericht diezelfde dag: duurzaam beleggen is populairder dan ooit. En het klinkt ook mooi natuurlijk: rendement halen op je spaargeld én wat goeds doen voor de wereld. Maar uit onderzoek van onder andere Follow the Money en Investico blijkt dat een groot deel van de zogenaamde groene fondsen alsnog in de fossiele industrie of de luchtvaartsector investeren. ASN Bank-directeur Arie Koorneef legt in een gesprek op de radio uit hoe je wel bijdraagt aan een betere wereld met jouw belegging, maar vindt dat bedrijven in hun pakket, zoals Unilever, echt nog wel stappen moeten maken om de doelen te halen. Met jouw belegging ben je dus nog niet bezig met echt iets goeds toe te voegen, maar draag je wel bij aan de verandering zelf. Dat is ook iets waard, toch? Je hoort het via deze radio-uitzending.

Deze week werd er door de overheid aangeraden om een noodpakket in huis te hebben. Dit bevelen zij al jaren aan, maar ze kwamen erachter dat heel weinig mensen dit weten, onder wie de meeste Kamerleden. Een webpagina van de overheid geeft je hierover binnenkort alle info. Met een update voor de inhoud van het pakket. Ook grappig - of misschien juist wel niet - nét voor pakjesavond.

Zorgen

Ondertussen woedt er een oorlog direct aan onze grens, zijn wij ineens de regio waarvan wij de hele tijd roepen dat die moet opvangen en wordt de stroom mensen die op de vlucht is steeds groter, wordt de energierekening steeds hoger en de zomerse droogte steeds droger. En moeten wij hier in Nederland ervoor zorgen dat de door de toeslagenaffaire getroffen mensen worden bijgestaan, dat de zorgen in de zorg kleiner worden en ons onderwijs kwalitatief vooruitgaat.

Hier in Steenwijkerland, direct in onze eigen omgeving, maken wij mee dat mensen dichtbij een industriegebied wonen en bang zijn voor de gassen en stoffen die uit de pijp van een van de bedrijven komt. Verder raken mensen dakloos en weten niet waar zij de volgende nacht zullen slapen, want de opvang in Zwolle zit al vol. Ook hebben wij, ondanks dat we het leefgebied van de vuurvlinder zijn, helaas net als heel Overijssel niet al te schone lucht.

Het is een greep uit de thema’s die momenteel spelen en al schrijvende, besef ik dat ik tussen deze voorbeelden er zovele niet eens noem. Er speelt dus veel en ik begrijp dat het dan lijkt alsof het waanzin is om het te hebben over “wel of niet een stukje vlees eten” of “kun je nog een kaarsje branden nu je weet dat kaarsen gemaakt zijn van fossiele grondstoffen en roet en fijnstof de lucht in blazen?” En als je dan de kaarsjes laat staan en lampjes met een iets zachter sfeerlicht wilt laten branden, kom je erachter dat die energielabels van E tot G hebben.

Dat stukje vlees

Afgelopen raadsvergadering diende ik namens GroenLinks de motie ‘Het klimaat ligt op je bord - vegetarisch is het nieuwe normaal’ in. Daarin vroeg ik het college en de raad om over te stappen op vegetarische maaltijden in het gemeentehuis en ook bij alle door de gemeente gefinancierde maaltijden. Mijn raadscollega’s en de wethouder konden hier niet in meegaan. De een vindt dit te rigoureus, de ander verdedigt recht uit zijn hart “onze gemeente is een gemeente van vlees en kaas!” en weer iemand anders verwijst naar discriminatie van vleeseters. Zelfs de oproep om deze motie te steunen van onze klimaatburgemeester en voorzitter van de Jongeren Adviesraad hielp niet.

Te heftig, te veel - tegen. Het lijkt zo logisch, wij doen al zoveel, toch – scheiden onze afval, isoleren ons huis, planten zelf al aardig wat groente in eigen tuin, laten echt de auto soms staan.  GroenLinks lijkt wel gek met haar wens om geen vlees te eten. Dat gaat te ver.

Echter: met de kennis dat de compost in jouw tuin gif bevat, dat wij de klimaatdoelen niet halen, dat we noodpakketten moeten aanschaffen, en dat er steeds meer mensen op de vlucht slaan (niet vanwege oorlog en geweld, maar vanwege honger, uitdroging of overstroomde leefgebieden) en in de wetenschap dat een stukje minder vlees eten eigenlijk aan al die dingen bijdraagt, hoever wil je dan gaan?
Ga je werkelijk te ver, als je graag vlees eet? Ook als je weet dat die bal gehakt meewerkt aan zoveel ellende? Zou je dan niet jouw impact iets willen verminderen door naast al die goede dingen die je al doet, ook een beetje minder vlees te eten? In het besef dat dit laaghangende fruit - zoals je ‘makkelijk haalbare winst’ in de volksmond noemt - overrijp is en echt klaarligt om in te happen.

Maar goed, zover kwam het dus niet. Deze week schrijven wij over dit onderwerp een nieuwe motie, met zoveel mogelijk andere partijen. Waarbij wij op zoek gaan naar het hoogst haalbare. Iets waarvan sommigen in de raad misschien denken ‘dat had echt wel wat ambitieuzer gekund’, terwijl anderen al aardig tegen hun grens aan zitten. Maar elke vegetarische bitterbal is winst.

Wordt vervolgd.

Groene en sociale groet

Stephanie Geurtz
Gemeenteraadslid Steenwijkerland

Kijk ook naar video met de behandeling van de motie over dit onderwerp in de Raadsvergadering op 29 november 2022 (vanaf 1.03 uur motie GroenLinks).